TARİH
Polonya Devleti, 10. yüzyılın ortalarında ortaya çıkmış ve 963 yılı ülke târihinin başlangıcı olmuştur. Polonya ve Vistula nehirleri arasında yaşamış olan Islav kabilelerinin kurmuş olduğu bir devlettir.

O zamanki bu Islavlara“yayla insanları” mânâsına gelen “Polane”deniyordu. Zamanla bu isim Polonya hâline dönüştü.Polonya 14. yüzyıldan 17. yüzyıla kadar geçen süre içinde Avrupa’dagüçlü bir devlet hâlindeydi. “Üç parçalanmadan” ilki 1772 târihine kadar olan çeşitli hânedanlıklar idâresindeydi. Bu târihten îtibârenPolonya’nın çöküş dönemi başladı. 1772 târihinde Prusya Rusya ve Avusturya
ülke topraklarını aralarında paylaştılar. Bunu 1793 ve 1795 paylaşmaları tâkip etti. Polonya’nın elinde sâdece doğu Prusya civarı kaldı.

Birinci Dünyâ Harbinden sonra uzun mücâdele ve sıkıntılardan sonra 1918 yılında Versay Antlaşmasıyla bağımsızlığı sağlandı.1939 yılında aynı anda Hem Nazi Almanyasının ve hem de Rusya’nın işgâline uğradı. Harp boyunca altı milyon Polonyalı öldürüldü. Daha sonra Alman orduları müttefiklere teslim oldu. İşgâl sırasında kurulansürgündeki Polonya hükümeti işbaşına geldi. 1947 yılında yapılan seçimlerde komünistler hükümeti kurdular ve ülaaai Rusya’nın peyki durumuna soktular. İkinci Dünyâ Harbinin bu zor günlerinden sonraPolonyaRusya’ya verilen 178.842 km2lik bölgeye karşı 1945’te Alman topraklarından 102.400 km2lik bir bölgeyi aldı. Oder-Neisse hattının doğusunda kalan bu bölge Silezya Pomerania Batı Prusya ve Doğu Prusya’yı da içine almaktaydı.

Polonya idâresine komünistlerin gelmesiyle büyük mülkiyetler kaldırıldı endüstriler millîleştirildi okullardaki eğitim sistemleri komünistleştirildi. Üretim azaldı. Bütün bunların netîcesinde 1956 yılında Poznan’da isyân çıktı.1970 yılında yeni ağır vergiler ve aşırı fiyat yükselmeleri yeni isyânlara yol açtı. 1980 yılında olaylar daha şiddetlendi. Lenin tersanelerinde gelişen “İşçi Grevleri” sonundaişçinin yanında olduğunu söyleyen komünist idâre “21 imtiyazı” vermek mecburiyetinde kaldı. Gdansk adıyla bilinen bu grevler sonunda bağımsız işçi sendikaları kurma hakkı elde edildi.Olayların gidişinden ürken Rusya’nın tehditleri ülkede sıkıyönetim îlânına sebep oldu.

İşçi ayaklanmalarını organize eden Dayanışma Sendikası liderleri tutuklandı. 1982 yılında ABD baskısı neticesisıkıyönetim kaldırıldı. 1983 yılında yine Gdansk’ta LeninTersanelerinde hükümet aleyhtarı gösteriler yapıldı. 1 Mayıs’ta Polonya İşçileriİşçi hükümetinden haklarını talep etmek üzere “İşçi Bayramını”grevlerle kutladılar. Askerî idâre işçilere bâzı haklar verdi. 1985 seçimlerinden sonra başa geçen JaruzelskiBatıyla ilişkilerini geliştirmeye çalıştı. DayanışmaSendikasına karşı tâkip edilen sert politika 1986’da yumuşamaya başladı. Artan ekonomikproblemler 1988’de büyük bir grev dalgasına sebep oldu. 1989 Haziranında yapılan seçimlerde o târihe kadar iktidarda olan Birleşik İşçi Partisi ağır hezimeteuğradı. Dayanışma Sendikasının teklifi üzerine Tadeusa Mazowiecki başkanlığında bir koalisyon hükümeti kuruldu. 1990’daki devlet başkanlığı seçimlerini Lech Walesa kazandı.

COĞRAFYA
Polonya yaklaşık 312.667 km2 lik yüzölçüme sâhiptir. Baltık kıyıları yaklaşık olarak 525 km uzunluğundadır.Polonyabir ova görünümündedir. Güney sınırlarını teşkil eden Karpat Dağları haricinde ülke toprakları deniz seviyesinden yaklaşık 300 m kadar yüksektedir. Ülke esas olarak güneyde Çek Cumhûriyeti sınırını teşkil eden dağlardan doğan ve Baltık Denizine dökülen Odra ve Vistula nehirlerinin vâdilerini ihtivâ etmektedir. Güney sınırındaki dağlar iki ayrı sistem hâlindedir.

Güneybatıda Karkonsze Dağları ve güneyde Karpat Dağları yer alır.Bunlar bir seri paralel dağ silsilelerinden meydana gelmiş olup en yüksek noktası 2503 m yüksekliğindeki Rysy Tepesi olan Tatra Dağlarında birleşirler. İki dağ sistemini Polonya’nın güneye açılmasına izin veren Moravya Kapısı ayırır. Moravya Kapısı bugün için dahi önemli bir kara ve demiryolu çıkışı ve bir ticarî ulaştırma kanalı olarak târihteki “geçiş yolu” rolünü muhâfaza eden bir geçittir.Vistula veOder’den başka diğer iki önemli nehir Bug ve Neisse’dir.Ülkede küçüklü büyüklü birçok göl vardır. Özellikle kuzeydoğuda göllerin sayısı oldukça fazladır. BunlardanSniardwy Mamry ve Niegocin en büyükleridir.

İKLİM
Polonya’da yaz ayları sıcak kış ayları soğuk ve uzun sürer. Yaz mevsimi için Haziran ayı sıcaklık ortalaması 18°C ilâ 20°C arasındayken kış mevsimi için Ocak ortalaması ise -5°C ilâ -2°C arasındadır. Kuzeyve doğuda kış ayları oldukça sert geçer. Ülkenin çoğu bölgesinde yağan kar uzun süre erimez ve öylece kalır. Yaz aylarında çok sık sağnak yağışlar olur. Ova görünümündeki bölgeler ortalama olarak 480 ilâ 650 mm arasında değişen bir yağış ortalamasına sâhiptir. Fakat daha yüksek bölgelerde
meselâ Baltık kıyılarında bu rakam daha yüksektir. Oldukça yüksek olan dağlık bölgelerde ise yıllık yağış miktarı 1020 mm’ye kadar ulaşır.

EKONOMİ
1990’ların başından beri istikrarlı bir ekonomik liberalizasyon politikası izleyen Polonya, geçiş süreci ekonomileri arasında bir başarı örneği olarak öne çıkmaktadır. Buna rağmen, Polonya ekonomisinin gelişimi için başta işsizlik oranının düşürülmesi olmak üzere atılması gereken birçok adım bulunmaktadır.

Devletin sahibi olduğu küçük ve orta ölçekli işletmelerin özelleştirilmesi, yeni firmaların kuruluşunu düzenleyen liberal bir yasanın kabul edilmesi özel sektörün gelişimini teşvik etse de, süregelen yosuzluklara ilaveten yasal ve bürokratik engellerin bulunması özel sektörün daha da gelişmesini baltalamaktadır. Tarım sektörü, işçi fazlası, verimsiz küçük tarlalar ve yatırım eksikliği nedeniyle gelişememektedir. Kömür, çelik, demiryolları ve enerji gibi “hassas sektörlerin” yeniden yapılandırılması ve özelleştirilmesi süreci başlatılsa da, bu süreç yavaş işlemektedir. Sağlık, eğitim, emeklilik sistemi ve devlet yönetiminde yapılan reformlar devlet bütçesine beklenenden daha fazla yük getirmiştir.

KÜLTÜR VE SANAT
Adam Mickiewicz, Jan Kochanowski, Witold Gombrowicz, Stanisław Lem, Bruno Schulz, Stanisław Ignacy Witkiewicz, Jan Polkowski, Adam Zagajewski, Julian Kornhauser, Ewa Lipska ve Rafal Wojaczekgibi tanınmış yazarları vardır. Ayrıca, Henryk Sienkiewicz,Władysław Reymont,Czesław Miłosz veWisława Szymborska Nobel ödülü alan edebiyatçılarıdır.Polonya’nın en ünlü sanatçısı, on dokuzuncu yüzyılda yaşamış besteci ve piyanist Fredric Chopin dir.Paris’te Pére-Lachaise mezarlığında gömülüdür.Sanatçının kalbi ise Varşova’da bir kilisede bulunmaktadır.

Polonya’nın ünlü takı tasarımcıları Jacek Byczewski, Jan Suchodolski, Piotr Małysz, Krzysztof Ginko,Maryla Dubiel, Jan ve Alicja Wyganowski, Marcin Gronkowski, Jakub Zeligowski, Piotr Modliński ve digerleri modern gümüş takı tasarımında çağdaş sanatin dünyaca tanınmış sanatçılarıdır.

Polonya’da bulunan Galeria Sztuki w Legnicy Galeria Bielak Galeria Yes Galeria Milano Galeria Srebra Pod Przepiórczym Koszem ve diger galeriler bu modern sanatçıları takdim edip ve eserlerini satışa sunmaktadır.Polonyadaki dünyaca tanınmış sinema yönetmenleri Roman Polanski ve Krzysztof Kieślowski’dir.

VARŞOVA
Varşova,Polonya’nın başkenti olup, aynı zamanda bu ülkenin en büyük şehridir. Vistül Nehri üzerinde yer alan şehir Baltık Denizi’nden yaklaşık 360 kilometre;Karpatlar’dan ise 300 kilometre uzaklıktadır. Haziran 2009 tarihi itibari ile 1,711,466 kişilik bir nüfusa sahip olan şehirin Varşova Metropol Bölgesi sınırları içindeki nüfusu ise yaklaşık 2,785,000’dir. Şehir 516.9 kilometrekarelik bir alana yayılmıştır. Varşova Metropolitan Bölgesi ise 6,100.43 kilometrekarelik bir alana yayılmıştır.Avrupa Birliği’ne üye ülkelerin şehirleri arasında Varşova nüfusu bağlamından en büyük 9. şehirdir.

Varşova aynı zamanda bir Feniks şehri olarak bilinmektedir. Mitoloji’de feniks kuşunda olduğu gibi İkinci Dünya Savaşı’nda %80’i harap olan bu şehir de hem Polonyalıların hem de Sovyetler Birliği’nin yardımıyla yeniden inşa edilmiştir.Şehir ismini Varşova Konfederasyonu, Varşova Paktı, Varşova Düklüğü, Varşova Konvansiyonu, Varşova Anlaşması ve Varşova Ayaklanması gibi ünlü oluşumlara veya olaylara ismini vermiştir.

Dünya Kültür Mirası listesinde yer alan Kale Meydanı (Plac Zamkow), bugün müze olarak kullanılan ve 1971-1984 yılları arasında yeniden inşa edilen Kraliyet Kalesi (Zamek Krolewski), 14. yüzyıl St. John Katedrali, 17. ve 18. yüzyıldan kalma binaların II. Dünya Savaşı sonunda aslına uygun olarak yeniden inşa edildiği Eski Kent Meydanı (Rynek Starego Miasta), savaş yıkıntılarını belgeleyen Varşova Tarih Müzesi (Muzeum Historyczne), Kraliyet Sarayı’nı Lazienki Park’a bağlayan 4 kilometrelik Kral Yolu (Szlak Krolewski), Chopin Müzesi (Muzeum Fryderyka Chopina), Ulusal Müze (Muzeum Narodowe), 18 yüzyıldan kalma yazlık saray Wilanow Palace’ın yer aldığı muhteşem Lazienki Parkı, Poster Müzesi (Muzeum Plakatu) kaçırılmaması gereken yerlerdir. Şehrin merkezinde yer alan Kültür ve Bilim Sarayı bugün hâlâ Polonya’daki en yüksek yapı. Krakowskie Przedmiescie Caddesi’nde yürüyüş ve kahve, bar ve sokak müzisyenleri ile ünlü Nowy Swiat’ta gezinti de Varşova atmosferini tanımak için bir zorunlulukdur.

VARŞOVA PAKTI
14 Mayıs 1955’de Varşova’da sekiz sosyalist ülkenin imzaladığı Dostluk, İşbirliği ve Karşılıklı Yardım Antlaşması ile kurulan askeri ve siyasal birlik. Antlaşmayı imzalayan ülkeler Arnavutluk, Romanya, SSCB, Demokratik Almanya, Bulgaristan, Polonya, Çekoslovakya ve Macaristan’dı.Sosyalist ülkeleri, karşılıklı bağlarını bir pakt içinde güçlendirmeye yönelten başlıca neden; 1949’da dünyadaki barışı sağlamak amacıyla aynı zamanda sosyalist ülkelere ve sosyalizmin yayılmasına karşı kurulan NATO’nun askeri etkinliklerini artırması ve silahlanmaya hız vermesiydi.

POLONYA MUTFAĞI
Polonya Mutfağı, Orta Avrupa Ülkeleri içinde en tipik olanlardan biridir. Polonya Mutfağı genellikle ete dayalı bir mutfaktır. Et Polonyalılar için çok önemlidir. Çünkü soğuk havanın gerektirdiği kaloriyi daha çok zengin et yemekleri ile karşılarlar. Et yemekleri genellikle sığır ve domuz etinden yapılır. Tabii bol av sahaları olması nedeni ile av etleri de Polonya Mutfağının en önemli ve özgün bir bölümünü teşkil eder. Özellikle önemli gün ve bayramlarda bu etlerle hazırlanan yemekler yenir. Av etlerinin en önemlileri, yaban domuzu, yaban tavşanı, ceylan, geyik, keklik, sülündür.

Polonyalılar ekmeği yalnızca sabah ve akşam yemeklerinde yerler. Öğle yemeklerinde genellikle ekmek yemeyen Polonyalılar, ekmeğin yerine bol patates tüketirler. Ayrıca yemeklerin yanında sebze olarak kırmızı ve beyaz lahanayı da çok kullanırlar. Polonya Mutfağı 13. yüzyılın sonunda Polonya’ya gelen Türk asıllı Tatarların mutfağından çok etkilenmiştir. Günümüzde Fransız Mutfağı’nın en sevilen yemeklerinden biri olan “Steak Tartar” Polonya kökenlidir ve onlara da Tatarların etkisi ile gelmiştir.Polonya’nın en ünlü içeceği votkadır. Rus votkası kadar ünlü ve güzel bir içecek olan votka, Polonyalılar tarafından çok içilir. Polonya’nın diğer bir ünlü ve önemli içkisi de Polonya’ya özgü “bal şarabı” dır.

Polonya
info@polegitim.com